Wkładki domaciczne- mechanizm działania

Kategoria: Mechanizmy działania

31 marzec 2014

Na temat mechanizmów działania wkładek domacicznych zdania są podzielone. Nie można dokładnie ocenić, jaki wkład w dużą skuteczność antykoncepcyjną wkładek może mieć działanie po zapłodnieniu. Dane są ubogie, a badania są w ostatnich dwudziestu latach bardzo rzadko prowadzone ¹.

Uważa się, że wkładki domaciczne mogą wpływać na owulację, transport i jakość spermy, zapłodnienie, transport embrionu w jajowodach i implantację. Podaje się, że kobiety stosujące wkładki z miedzią owulują normalnie, a w przypadku zastosowania wkładek z lewonorgestrelem wpływ na owulację jest znikomy². Niektóre badania sugerują blokowanie owulacji w przypadku wkładek z hormonem od 10 do 15% cykli³,według innych 25–50%⁴. Wszystkie wkładki działają toksycznie na plemniki⁵  przez wywołanie stanu zapalnego w macicy⁶, uważa się, że działanie to jest silniejsze przy zastosowaniu wkładek z miedzią⁷. Niektórzy wskazują, że stan zapalny macicy upośledza zdolność plemników do zapłodnienia komórki jajowej⁸, inne badania nie potwierdzają tego, wykazując, że zostaje zaburzona raczej ruchliwość plemników⁹. Wkładka z lewonorgestrelem może dodatkowo utrudniać penetrację spermy poprzez zmiany w śluzie szyjkowym¹⁰. Nie musi to być jednak ich kluczowe działanie, ponieważ inne badania kobiet z hormonalną wkładką wskazują, że jakość śluzu zależy od czynności jajników, w przypadku cykli owulacyjnych (według Stanforda 69% z cykli owulacyjnych¹¹) zaobserwowany śluz miał korzystny wpływ na transport spermy¹², natomiast wkładki z miedzią wprost przeciwnie powodują, że jony miedzi koncentrują się w śluzie szyjkowym i mają znaczący wpływ na ruchliwość plemników¹³. Atrofia błony śluzowej macicy może też zmniejszać przeżywalność plemników w drogach rodnych kobiety¹⁴. Z pewnością u kobiet stosujących wkładki domaciczne liczba i jakość plemników docierających do bańki jajowodu jest zmniejszona. Nie wiadomo jednak, czy pozostała ilość plemników nie jest wystarczająca do zapłodnienia komórki jajowej¹⁵. Wkładki zawierające miedź mogą też działać toksycznie na komórkę jajową, jak również na wczesne stadium embrionu, zaraz po zapłodnieniu¹⁶. Wykonywano badania w celu sprawdzenia bezpośredniego wpływu wkładek na wczesny rozwój embrionu. Na ogół stwierdzano w nich właściwy rozwój zarodka, chociaż też zaobserwowano przypadki zaburzeń¹⁷.

Wkładki mogą przyspieszać lub zwalniać transport embrionu w jajowodach, jak również zaburzać wydzielanie płynów w jajowodach¹⁸. Zawierające miedź powodują miejscowy stan zapalny błony śluzowej macicy¹⁹, co może uniemożliwiać implantację zarodka²⁰. Endometrium u kobiet z wkładką hormonalną jest cienkie (ok. 4 mm po 4–6 miesiącach od założenia, 10. dnia od początku cyklu²¹), obserwuje się jego zmiany zanikowe²², a gruczoły wydzielnicze nie występują. Komórki nabłonka są nieaktywne, zostają zablokowane receptory progesteronowe oraz estrogenowe. Podobnie jak w przypadku wkładek z miedzią występuje w czasie ich stosowania miejscowy stan zapalny z dużą liczbą leukocytów²³. Stan błony śluzowej w obu rodzajach wkładek nie sprzyja implantacji zarodka. Po usunięciu z macicy wkładki z lewonorgestrelem zmiany cofają się w ciągu 2–6 miesięcy²⁴.

Założenie wkładki zawierającej jony miedzi we wczesnej fazie lutealnej (do pięciu dni po stosunku seksualnym²⁵, ale podaje się też, że można ją zastosować 5 do 10 dni od środka cyklu²⁶) jest bardzo skuteczną metodą stosowaną w antykoncepcji doraźnej, osiągającą 99% skuteczności²⁷. Na podstawie wysokiej efektywności dopuszcza się mniemanie, że działanie przeciwzagnieżdżeniowe odgrywa rolę w tym zastosowaniu²⁸. % kobiet zachodzących w ciążę w pierwszym roku stosowania w przypadku zastosowania wkładki z lewonorgestrelem, z użyciem perfekcyjnym, jak i typowym, wynosi 0,2%, a w przypadku wkładki z miedzią 0,6% dla perfekcyjnego i 0,8% dla praktycznego²⁹. Duża kliniczna skuteczność tych metod pozwala przypuszczać, że może mieć w niej udział również efekt antyimplantacyjny, bowiem nawet jeśli będzie znaczący udział działania przed zapłodnieniem, to jednak ostatecznie o dużej skuteczności zadecyduje działanie po zapłodnieniu. Przypuszcza się, że wkładki domaciczne zawierające miedź wykazują bezpośrednie działanie toksyczne na embrion lub wynikające ze stanu zapalnego. Wkładki z lewonorgestrelem natomiast bardziej zaburzają transport embrionu w jajowodach oraz utrudniają jego implantację w macicy. Założenie to jest oparte na wielu dowodach, dlatego też pacjentki powinny być informowane o możliwym działaniu po zapłodnieniu³⁰.

1 The ESHRE, Capri Worksshop Group, Intrauterine devices…, s. 200.

2 A. Brown, op. cit., s. 625–628.

3 R. T. Burkman, K. L. Dardano, P. E. Bailey-Sarnell, Antykoncepacja…, s. 866.

4 M. Obara, Z. Słomko, Metody planowania rodziny…, s. 615.

5 A. Brown, op. cit., s. 625–628. D. R. Mishell, Family Planning…, s. 309.

6 L. Pawelczyk, B. Banaszewska, Regulacja urodzeń, [w:] G. H. Brębowicz (red.), Położnictwo

i ginekologia, Warszawa 2005, s. 960.

7 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1700.

8 R. T. Burkman, K. L. Dardano, P. E. Bailey-Sarnell, Antykoncepacja…, s. 865.

S. Rose, A. Chaudhari, C. M. Peterson, Mirena (levonorgestrel intrauterine system): A successful

novel drug delivery option in contraception, „Advanced Drug Delivery Reviews” 2009, t. 61,

s. 810.

9 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1700.

10 R. T. Burkman, K. L. Dardano, P. E. Bailey-Sarnell, Antykoncepacja…, s. 866.

11 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1700.

12 G. Benagiano, F. M. Primiero, M. Farris, Review. Clinical profile of contraceptive…, s. 187.

13 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1700.

14 Ibidem.

15 The ESHRE, Capri Worksshop Group, Intrauterine devices…, s. 200.

16 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1700.

17 The ESHRE, Capri Worksshop Group, Intrauterine devices…, s. 200.

18 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1700.

M. Obara, Z. Słomko, Metody planowania rodziny…, s. 600.

19 M. Obara, Z. Słomko, Metody planowania rodziny…, s. 600.

20 Contraception, [w:] G. F. Cunningham (red.), Williams obstetrics…, s. 738. A. Brown, op.

cit., s. 625.

21 Y. Zalel, R. Gamzu, A. Shalman et al., The progestative effect of the levonorgestrel – intrauterine

system – when does it manifest?, „Contraception” 2003, t. 67, s. 473.

22 M. Obara, Z. Słomko, Metody planowania rodziny…, s. 615. G. Benagiano, F. M. Primiero,

M. Farris, Review. Clinical profile of contraceptive …, s. 188.

23 J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1701.

24 S. Rose, A. Chaudhari, C. M. Peterson, Mirena (levonorgestrel intrauterine system): A successful

novel drug delivery option in contraception, „Advanced Drug Delivery Reviews” 2009,

t. 61, s. 811.

25 Contraception, [w:] G. F. Cunningham (red.), Williams obstetrics…, s. 746.

26 D. R. Mishell, Family Planning…, s. 307.

27Contraception, [w:] G. F. Cunningham (red.), Williams obstetrics…, s. 746.

28The ESHRE, Capri Worksshop Group, Intrauterine devices…, s. 200; P. G. Stubblefield,

Planowanie rodziny…, s. 283.

29K. I. Black, S. Gupta, A. Rassi, Why do women experience untimed pregnancies?…, s. 449.

30  J. B. Stanford, R. T. Mikolajczyk, Mechanism of action of intrauterine devices…, s. 1706.

• Następny artykuł